Van Eesterengesprek #30: De religieuze stad in de 20e eeuw

Judikje Kiers / Marisa Melchers

De maan­de­lijkse Van Eesteren­ge­sprekken starten in 2014 - het jaar van de religie - met het drieluik over religie en reli­gi­eus erf­goed in naoorlogse wijken. Op woens­dag 22 januari wordt tij­dens het Van Eesteren­ge­sprek #30 de grotere context behandeld: de reli­gi­euze stad in de 20e eeuw.

Hierbij wordt speciaal inge­gaan op reli­gi­euze gebouwen in de naoorlogse stadswijken zoals de Weste­lijke Tuinste­den, het hui­dige Am­ster­dam Nieuw-West. De gastspreeksters zijn Judikje Kiers, directeur Bijbels Museum & Ons’ Lieve Heer op Solder
 en Marisa Melchers, die als zelf­stan­dig architectuurhistoricus pro­mo­tie­on­der­zoek doet naar moderne Neder­landse kerkarchitectuur.

Van ‘t Mirakel tot moskee

Met Judikje Kiers gaan we terug naar het jaar 1345 waarin het Mirakel van Am­ster­dam plaats vond. Het was de periode van pelgrims en religie dat hand in hand gaat met handel en hoerenlopen. Met sprongen door de eeuwen wordt het veran­derd reli­gi­eus land­schap van Am­ster­dam ver­woord en in beeld gebracht.

De 20e eeuw laat, ener­zijds, een sterk ont­zuild Am­ster­dam achter. Wat te doen met de vele kerk­ge­bouwen waar­van de functie vervalt? Ander­zijds maakt de islam, met de komst van Noord-Afrikaanse en Turkse gastarbei­ders eind jaren 60 van de vorige eeuw, een onstuimige groei mee. Naast de eind 19e eeuwse woonwijken, treffen we deze ‘exo­tische’ gods­dienst vooral aan in de Weste­lijke Tuinste­den.

Welke invloed heeft de islam op de samen­le­ving? Integreert deze ‘zuil’ enigszins met het oer-Hollandse sedi­ment van de stad Am­ster­dam? Passen al deze ver­schil­lende geloven zich naadloos aan in het multiculturele klimaat dat Am­ster­dam heeft gevormd sinds het mid­del­eeuws Mirakel?

Kerken in de naoorlogse wijken

Marisa Melchers neemt ons mee naar Neder­lands’ naoorlogse wijken, en de invloed die ver­zuiling en ont­zuiling had op de lig­ging en vorm­ge­ving van de kerk­ge­bouwen. Haar cultuur­his­to­ri­sche onder­zoek naar de kerk­bouw in de uitbrei­dingswijken van Rotter­dam laat ont­wik­ke­lingen zien die even­eens van toepas­sing zijn op de Weste­lijke Tuinste­den.

Opmer­ke­lijk is dat zowel het kerk­ge­bouw als de pa­ro­chie of wijk­ge­meen­te een bruik­baar ruimte­lijk concept was voor de wederop­bouw en ste­de­lijke expansie in Neder­land. Na een bloei­pe­rio­de waarin het kerk­ge­bouw uitdijde tot een wijk­cen­trum met allerlei niet-ker­ke­lijke, maar sociaal samenbin­dende neven­acti­vi­teiten bleven steeds meer ker­ke­lijke enclaves ontheemd achter.

Net als Kiers geeft Melchers ant­woord op de vraag: wat zijn de moge­lijk­he­den om het op­val­lende en bepalende cultureel erf­goed een nieuwe functie te geven? En in hoeverre is het de moeite waard om ook in ste­den­bouw­kun­dig opzicht de oor­spron­ke­lijke plano­lo­gische context van de kerk en haar kerk­ge­bouwen te res­pec­teren? Bij de beantwoor­ding van deze vragen wordt ingezoomd op de situatie in de Weste­lijke Tuinste­den.

In­for­ma­tie en aanmel­den

Datum: woens­dag 22 januari 2014
Tijd: 20.00-21.30 uur, inloop 19.30 uur
Locatie: Van Eesteren­mu­seum, Burge­mees­ter De Vlugtlaan 125

Kosten: € 5,- (alleen pinnen, incl. koffie/thee)

Aanmel­den: aanmel­den@vanees­te­ren­mu­seum.nl

Mani­fes­ta­tie Heilige Huisjes

Het Van Eesteren­ge­sprek is onder­deel van de mani­fes­ta­tie Heilige Huisjes, een ten­toon­stel­ling, excursies en gesprekken over het her­ge­bruik, architectuur en geloven in Am­ster­dam Nieuw-West.

Bonus tij­dens het Van Eesteren­ge­sprek #30: preview ten­toon­stel­ling ‘Heilige Huisjes, geloven in Neuw-West', die don­der­dag 23 januari wordt geopend. Zater­dag 25 januari vindt de fietsexcursie langs Heilige Huisjes in West plaats.